Πέμπτη 30 Μαρτίου 2017

ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΚΕΝΤΑΥΡΩΝ --ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΚΔΡΟΜΗ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΤΟ ΒΟΛΟ- ΠΗΛΙΟ

  ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΚΕΝΤΑΥΡΩΝ- ΠΗΛΙΟ
θα  τα γνωρίσουμε μαζί με τη Β τάξη του 14ου Γυμνασίου Θεσσαλονίκης   (2-4-17  εως 4-4-17)

1.Μυθολογία
        Τρεις κύριες μυθολογικές ιστορίες σχετίζονται με το Πήλιο: Α. ο μύθος των Κενταύρων   
Β. ο μύθος  του Ιάσονα και της Αργοναυτικής εκστρατείας και               
Γ. ο μύθος των γάμων του Πηλέα με τη Θέτιδα.
Α.   Οι Κένταυροι ήταν μυθολογικά όντα που ζούσαν στο Πήλιο, μισοί άνθρωποι από τη μέση και πάνω και μισοί άλογα. Είχαν χαρακτήρα άγριο και πρωτόγονο, βίαιο, παρορμητικό και φιλήδονο. Ζούσαν σε σπηλιές και κυνηγούσαν άγρια ζώα οπλισμένοι με πέτρες και ξύλα.

      Η Κενταυρομαχία, αγαπημένο θέμα παραστάσεων στους αρχαιοελληνικούς ναούς, αναφέρεται στη συμπλοκή και εξολόθρευση των Κενταύρων, όταν στο γάμο του βασιλέα του λαού των Λαπιθών Πειρίθου με την Ιπποδάμεια, οι μεθυσμένοι Κένταυροι προσπάθησαν ν` αρπάξουν τη νύφη και τις άλλες γυναίκες για να τις βιάσουν. Στην ιστορία αυτή, οι αρχαίοι Έλληνες έβλεπαν συμβολικά την επικράτηση του Λόγου, του ανθρώπινου πολιτισμού, επάνω στα πρωτόγονα ζωώδη ένστικτα.

    Όμως, δεν ήταν όλοι οι Κένταυροι ίδιοι. 
    Ο Κένταυρος Χείρων, γιος του Κρόνου και της νύμφης Φιλύρας, ήταν ειρηνικός, σοφός δάσκαλος και μύστης. Γνώριζε τα μυστικά της φύσης και των τεχνών, της ιατρικής και των βοτάνων, της μουσικής, αστρολογίας και της μαντικής. Στη σπηλιά όπου ζούσε στο Πήλιο, έγινε παιδαγωγός-δάσκαλος πολλών ηρώων, ανάμεσά τους οι Ασκληπιός, Αχιλλέας, Aρισταίος, Ιάσων και Πηλέας.


 Β. Ο Ιάσων ήταν γιος του Αίσωνος, που ήταν βασιλιάς της Ιωλκού. Όταν ο αδελφός του Πελίας εκθρόνισε τον Αίσονα, αυτός εμπιστεύθηκε τον ανήλικο γιό του στον Κένταυρο Χείρωνα για να τον προστατέψει και να τον διδάξει. Ενήλικος πια, ο Ιάσων γύρισε στην Ιωλκό για ν` αντιμετωπίσει τον σφετεριστή του θρόνου του πατέρα του. Στο δρόμο, περνώντας τον ορμητικό ποταμό Άναυρο, έχασε το ένα του σανδάλι. Ένας χρησμός προειδοποιούσε τον Πελία να φυλάγεται από το ''μονοσάνδαλο''. Έτσι, μόλις αντίκρισε τον Ιάσονα, δήλωσε ότι δεν είχε αντίρρηση να του παραδώσει το θρόνο, αρκεί να έφερνε το χρυσόμαλλο δέρας.

 Αυτό βρισκόταν στο βασίλειο της Κολχίδος στον Εύξεινο Πόντο, δώρο του Φρίξου στον βασιλιά Αιήτη, όπου το φύλαγε ένας ακοίμητος δράκος στην ιερή βελανιδιά του Άρεως. Ο Ιάσων δέχτηκε την πρόκληση και ανέθεσε στον ναυπηγό Άργο την κατασκευή του πλοίου για το μεγάλο ταξίδι.

Στο λιμάνι των Παγασών κοντά στην Ιωλκό, απ` όπου ξεκίνησε η Αργώ, μαζεύτηκαν όλοι οι ήρωες, η ''ντριμ τιμ'' της εποχής. Μεταξύ άλλων: Ηρακλής, Θησέας, Ορφέας, Κάστωρ και Πολυδεύκης (οι Διόσκουροι), Πηλέας, Λαέρτης, Άργος, Φιλοκτήτης, Τελαμών...ο κατάλογος είναι μακρύς. Μόνη γυναίκα στους Αργοναύτες αναφέρεται η Αταλάντη.
     
   Aφού απάλλαξαν στη Θράκη το βασιλιά Φινέα από τις Άρπυιες, με τη βοήθειά του πέρασαν από τις τρομερές Συμπληγάδες πέτρες στα στενά του Βοσπόρου, που έκλειναν απότομα και τσάκιζαν ό,τι περνούσε ανάμεσά τους. Ο Φινέας τους συμβούλεψε να δοκιμάσουν αφήνοντας πρώτα ένα περιστέρι. Αν αυτό περνούσε, έπρεπε να κωπηλατήσουν με όλη τους τη δύναμη για να περάσουν κι αυτοί. Αν χανόταν, τότε κάθε προσπάθεια ήταν καταδικασμένη και έπρεπε να γυρίσουν πίσω. Το περιστέρι πέρασε, χάνοντας μόνο ένα φτερό από την ουρά του. Αμέσως μετά πέρασε κι η Αργώ με μια μικρή ζημιά στην πρύμνη, κι από τότε οι Συμπληγάδες έμειναν ακίνητες.
        Φθάνοντας οι Αργοναύτες στην Κολχίδα, ο Αιήτης ζήτησε από τον Ιάσονα να ζέψει τους ταύρους που του είχε δωρίσει ο Ήφαιστος, οι οποίοι είχαν χάλκινες οπλές και έβγαζαν φωτιά από τα ρουθούνια τους, για να οργώσει ένα χωράφι και να σπείρει δόντια του δράκου. Με τη βοήθεια της μάγισσας κόρης του Αιήτη, της Μήδειας, που τον ερωτεύτηκε και τον άλειψε με ένα μαγικό υγρό που τον έκανε άτρωτο για μια μέρα, ο Ιάσων έζεψε τους ταύρους και έσπειρε τα δόντια του δράκου. Με τα μάγια της Μήδειας κοίμισε το δράκο και πήρε το χρυσόμαλλο δέρας από την ιερή βελανιδιά, κατόρθωσε να ξεφύγει απ` τον Αιήτη και επέστρεψε μετά από πολλές ακόμα περιπέτειες στην Ιωλκό.

Γ. O τελευταίος μύθος έχει να κάνει με τον Πηλέα, γιο του Αιακού και βασιλιά των Μυρμηδόνων, ο
οποίος έδωσε και το όνομά του στο Πήλιο. Αυτός παντρεύτηκε τη Νηρηίδα (θαλάσσια θεότητα)
 Θέτιδα με την προτροπή του Διός, ο οποίος είχε τον χρησμό ότι ο γιος της Θέτιδος θα γινόταν
 δυνατότερος από τον πατέρα του και ήθελε να την παντρέψει με θνητό, για να μην κινδυνέψει η
 εξουσία του. Με τη συμβουλή του Πρωτέα, ο Πηλέας την παραμόνεψε σε μια θαλασσοσπηλιά και,
όταν αυτή ανύποπτη βγήκε από τη θάλασσα, την άρπαξε σφικτά.
Για να του ξεφύγει μεταμορφώθηκε
 σε λιοντάρι, φωτιά, φίδι και στο τέλος σε σουπιά και του τίναξε το μελάνι της. Βλέποντας η Θέτις ότι με  τίποτα δε θα την άφηνε, τελικά του παραδόθηκε. Έτσι η περιοχή αυτή, κοντά στην παραλία Θεοτόκου  στην ανατολική ακτή του Πηλίου, ονομάστηκε Σηπιάδα.
Οι γάμοι τους έγιναν στο Πήλιο, κοντά στη σπηλιά του Κενταύρου Χείρωνος.

     Όλοι οι θεοί ήταν καλεσμένοι, εκτός από την καβγατζού θεά Έριδα. Χολωμένη, για να εκδικηθεί έριξε ένα χρυσό μήλο    που είχε την επιγραφή ''τηκαλλίστη'' (στην ομορφότερη). Όπως ήταν αναμενόμενο, οι θεές (Ήρα, Αθηνά  και Αφροδίτη) άρχισαν να μαλώνουν ποια θα το πάρει και ζήτησαν από το Δία ν` αποφασίσει. Αυτός, φοβούμενος το θυμό τους, έχρισε κριτή στο διαγωνισμό θεϊκής ομορφιάς τον Πάρι, γιο του βασιλιά της Τροίας Πριάμου. Οι τρεις θεές, αφού λούστηκαν στην πηγή της Ίδης, εμφανίστηκαν στολισμένες μπροστά στο νεαρό πρίγκηπα και του προσέφεραν η καθεμία τα δώρα τους: η Ήρα εξουσία και πλούτη, η Αθηνά αρετή και σοφία. Καλά  όλα αυτά, η Αφροδίτη όμως του πρόσφερε την ωραία Ελένη, σύζυγο του Μενελάου, την ωραιότερη γυναίκα πάνω στη γη...Ο Πάρις έδωσε το μήλο στην Αφροδίτη και η απόφαση αυτή έμελλε να προκαλέσει τον Τρωικό Πόλεμο.
        Γιος του Πηλέως και της Θέτιδος ήταν ο Αχιλλέας. Η μητέρα του, γνωρίζοντας από χρησμό ότι το παιδί της θα πέθαινε πρόωρα και θέλοντας να τον κάνει άτρωτο, τον βούτηξε στα νερά της Στυγός (ποταμού του Άδη) κρατώντας τον από τις φτέρνες. Σε άλλη παραλλαγή του μύθου, άλειφε τον Αχιλλέα με αμβροσία και μετά τον έβαζε στη φωτιά. Ο Πηλέας βλέποντας τη σκηνή τρόμαξε νομίζοντας ότι ήθελε να σκοτώσει το παιδί, την σταμάτησε και την έδιωξε. Έτσι, η φτέρνα έμεινε το μόνο τρωτό σημείο του Αχιλλέως, την ανατροφή του οποίου ανέλαβε στη συνέχεια ο Κένταυρος Χείρων.


2. α.ΠΟΡΤΑΡΙΑ  ( Ο ΠΡΩΤΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ)
ΤΙ ΘΑ ΔΟΥΜΕ
      Αρχοντικά
Πολλά από τα αναστυλωμένα αρχοντικά φιλοξενούν σήμερα δημόσια κτίρια, όπως το αρχοντικό Ζούλια που σήμερα φιλοξενεί το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και το Τσοπότειο Σχολαρχείο που φιλοξενεί το Δημαρχείο Πορταριάς.
      Θεοξένεια
Αξίζει να θαυμάσετε τα απομεινάρια του ιστορικού ξενοδοχείου, από τα πιο φημισμένα της προπολεμικής περιόδου.
      Μονοπάτι των Κενταύρων( θα το περπατησουμε)
Μια σηματοδοτημένη διαδρομή περίπου τριών χιλιομέτρων, που κάνει το γύρο του οικισμού. Ξεκινά από το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας, στην είσοδο του χωριού, και περνάει από εκκλησίες ( ο Άγιος Νικόλαος είναι ιδιαίτερα αξιόλογος ), ρεματιές και αρχοντικά-μνημεία της Πορταριάς.

        2.β. ΠΟΡΤΑΡΙΑ  (ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ)

Πηγή Μάνας (διαμορφωμένος χώρος με πλακόστρωτη πλατεία, κιόσκι ανάπαυλας ανάμεσα σε πλατάνια και νερά).
Καταρράκτης Κάραβος (μικρός φυσικός καταρράκτης, όπου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει από ψηλά την Πορταριά και να περάσει κάποιες ώρες χαλάρωσης στο καφενεδάκι που υπάρχει εκεί).

Πλατεία Αδάμενας (ιδανικό μέρος χαλάρωσης και αναψυχής, σημείο έναρξης του μονοπατιού προς την Πηγή Μάνας).


Κεντρική Πλατεία «Μελίνας Μερκούρη» (περιτριγυρισμένη από ξενοδοχεία και ταβέρνες, χώρος των κυριοτέρων πολιτιστικών εκδηλώσεων).

Πλατεία Ταξιαρχών (ο επισκέπτης μπορεί να προσκυνήσει στο πέτρινο εκκλησάκι και να απολαύσει την καταπληκτική θέα προς το Βόλο και τον Παγασητικό).


2.γ.  Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Πορταριάς


Στεγάζεται στο διώροφο Αρχοντικό Ζούλια, το οποίο χτίστηκε το 1864. Αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα των  «αιγυπτιώτικων» αρχοντικών, που έχτισαν στο β’ μισό του 19ου αιώνα πηλιορείτες, με περιουσία από τις δραστηριότητές τους κυρίως στην Αίγυπτο.
Οι συλλογές του Μουσείου εκτίθενται στους 2 ορόφους του κτηρίου καλύπτοντας τους χώρους 7 δωματίων, της κεντρικής σάλας και του κλιμακοστασίου. Περιλαμβάνουν  τεκμήρια της διοικητικής και οικονομικής ανάπτυξης του Δήμου Ορμινίου και της μετέπειτα Κοινότητας Πορταριάς (έγγραφα, πρακτικά Δημοτικού Συμβουλίου, εκλογικοί κατάλογοι, δημοτολόγιο 1881), ό,τι διασώθηκε από το πολυτελές ξενοδοχείο των αρχών του 20ου αιώνα «Μέγα Θεοξένια», φωτογραφίες, έγγραφα και άλλα τεκμήρια για την παρουσία των Πορταριτών στη γη της Αιγύπτου στις αρχές του 20ου αιώνα.

Επίσης παρουσιάζεται η ιδιωτική και κοινωνική ζωή των Πορταριτών όπως διαφαίνεται μέσα από φωτογραφίες, ενδύματα, οικιακά σκεύη, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, καρτ – ποστάλ, έγγραφα, αγγελτήρια και φωτογραφίες γάμων από το 1885 έως το 1950, καθώς και χειροποίητα κεντήματα (κυρίως δαντέλες), περίτεχνα έργα γυναικών του χωριού. Αφιερωμένη στην ιστορία των σχολείων της περιοχής είναι η αίθουσα που περιλαμβάνει φωτογραφίες, αντικείμενα και σπάνια βιβλία (1880 – 1945), μοναδικά τεκμήρια της εκπαιδευτικής ιστορίας του τόπου.

3.  ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ (ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ)

Το «Μπαλκόνι του Πηλίου», 17 χλμ. από τον Βόλο. Ένα νούμερο απατηλό όμως, διότι όταν ο επισκέπτης της πόλης κοιτάξει προς το βουνό, ο ορίζοντάς του ανοίγει προς τα πάνω και η ματιά του αγκαλιάζει την Μακρινίτσα κουρνιασμένη στην απότομη πλαγιά του βουνού να στέκεται ακοίμητος βιγλάτορας πάνω από την πόλη.
Η επίσκεψη είναι νομοτελειακά αναπόφευκτη και η ανταμοιβή εξαίσια, μοναδική, ανεπανάληπτη. Μισής ώρας οδήγηση και ένας απολαυστικός περίπατος μέσα από τον στενό πεζόδρομο θα φέρουν τον επισκέπτη στην κεντρική πλατεία όπου τον περιμένει μια πανοραμική άποψη του Βόλου ν΄απλώνεται στα πόδια του σε βάθος 600 μέτρων, και, πέρα από την εκθαμβωτική λευκότητα της όμορφης πόλης του Ιάσονα, να φαντάζουν τα νερά του Παγασητικού πότε ασημένια και πότε χρυσαφένια σαν ένας τεράστιος καθρέφτης στην αγκαλιά του κάδρου του Πηλίου. Άν κάποιος σχεδίαζε τον γύρο του κόσμου σε 80 ημέρες, οπωσδήποτε θα περιλάμβανε την Μακρινίτσα σαν τόπο επίσκεψης.

Η ιστορία της Μακρινίτσας είναι μακρά και πλούσια, και η συμβολή της στην πρόοδο, ευημερία και ελευθερία της περιοχής μεγάλη. Παρά το γεγονός ότι ολόκληρο το χωριό πυρπολήθηκε, τα επιβλητικά αρχοντικά του σαν τον Φοίνικα ξαναγεννήθηκαν μέσα από της στάχτες τους και σήμερα στέκονται ψηλά και περήφανα για το ένδοξο παρελθόν τους.

4. ΤΟ ΤΡΕΝΑΚΙ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ

        Το τρενάκι του Πηλίου, ο θρυλικός "Μουτζούρης" εδώ και έναν αιώνα περίπου, με μία διακοπή 25 χρόνων, σημαδεύει την ιστορία του τόπου καθώς υπήρξε έντονα δυναμικό στοιχείο πολιτισμού και ανάπτυξης.
Στην περίοδο της μεγάλης ακμής του Βόλου και του Πηλίου, περίπου το 1890 με την εντυπωσιακή οικονομική αλλά και πολιτιστική ανάπτυξη ήρθε και ο σιδηρόδρομος που έδωσε τις λύσεις στην συγκοινωνία και τις μεταφορές όλης της περιοχής, ωθώντας την σε μεγάλα άλματα προόδου.
      Εκτός από τις πολλές μικρότερες των 4ων μέτρων που υπήρχαν, κατασκευάσθηκαν επτά μεγάλες λιθόκτιστες κοιλαδογέφυρες και μια μεταλλική, καθώς και 2 σήραγγες. Ακόμα έγιναν πλήθος άλλων βοηθητικών έργων καθώς και οι σταθμοί στην Άνω Γατζέα και στις Μηλιές.
     Μέχρι το ιστορικό κεφαλοχώρι των Μηλιών η διαδρομή γεμίζει από εικόνες πλούσιας φύσης και αρχιτεκτονικής με παλαιές, αλλά περίτεχνες κατασκευές λαξευτής μαρμαρόπετρας και γκρίζου ασβεστόλιθου που διαμόρφωσαν τις αντιστηρίξεις, τα τοξωτά γεφύρια, τις καμάρες και τα στόμια των σηράγγων. Ξεχωριστό δείγμα, η λίθινη πεντάτοξη γέφυρα, Καλόρεμα, στην περιοχή του Μαλακίου.
           Πλησιάζοντας στις Μηλιές το τοπίο αποκτά μια άγρια ομορφιά, ιδιαίτερα στο πέρασμα της μεγάλης μεταλλικής γέφυρας του Ταξιάρχη ή Ντε Κίρικο, από το όνομα του κατασκευαστή και πατέρα του μεγάλου ζωγράφου. Στο σημείο αυτό, το τρένο θα κυλήσει σε καμπύλη γραμμή, ενώ η γέφυρα στην οποία βρίσκεται είναι ευθεία.

    ..........Το τρενάκι του Πηλίου περνάει μέσα από τις μυθικές διαδρομές των κενταύρων, αλλά και του δωδεκάθεου, αφού το Πήλιο αποτελούσε το βουνό των κενταύρων αλλά και τη θερινή κατοικία των 12 θεών του Ολύμπου, κατά τη μυθολογία.

           Στις πυκνόφυτες δασώδεις πλαγιές του και συγκεκριμένα εκεί που βρίσκεται σήμερα ο τερματικός σταθμός του τρένου, στις Μηλιές, τοποθετούν οι ερευνητές τον τόπο που έγινε ο γάμος του Πηλέα με τη Θέτιδα (γονείς του Αχιλλέα), αλλά και το σημείο όπου ζούσαν οι κένταυροι και όπου έγινε η ξακουστή κενταυρομαχία ανάμεσα στους Κενταύρους και τους Λαπίθες για χάρη της όμορφης Ιπποδάμειας.
       Μέσα στη χαράδρα του Ταξιάρχη που στρίβει το τρενάκι για να φτάσει στις Μηλιές, βρίσκεται η σπηλιά του σοφού Κένταυρου Χείρωνα, ο οποίος παρουσιάζεται σε αρκετούς μύθους, με σημαντικότερο ρόλο αυτόν του δασκάλου του Αχιλλέα. Ο Χείρων που ήταν ο θεραπευτής κένταυρος είχε δωρίσει στους γονείς του Αχιλλέα το ακόντιο που αργότερα εκείνος χρησιμοποίησε στον τρωικό πόλεμο και θεράπευε τις πληγές που προκαλούσε.

        Η σπηλιά του Κένταυρου Χείρωνα βρίσκεται ακριβώς στην ρίζα του βράχου που σήμερα είναι το εξωκλήσι του Ταξιάρχη. Λέγεται ότι από το εσωτερικό της σπηλιάς υπάρχει μονοπάτι που διαπερνά το βουνό και επικοινωνεί με αντίστοιχη σπηλιά στην περιοχή "Μαλάκι" ή και ακόμη μακρύτερα, μέχρι το λόφο της Γορίτσας στα Ανατολικά της πόλης του Βόλου.





  Ο  λογοτέχνης Κώστας Ουράνης στο έργο του "Ταξίδια στην Ελλάδα" περιγράφει την ονειρεμένη διαδρομή  που κάνει το τρενάκι του Πηλίου στις πλαγιές του βουνού των Κενταύρων...
"Tο παραδεισένιο Πήλιο"

       Tο μικρό τρένο που μας πάει από το µόλο στις Μηλιές του Πηλίου δεν έχει το όμοιό του. Θυμίζει τις ταχυδρομικές άμαξες του παλιού καλού καιρού. Δεν έχει την ακρίβεια ούτε και την περηφάνια εκείνη των μεγάλων εξπρές*, που ξεκινάνε και σταματούν σαν ανυπόμονα άλογα. Δεν έχει καν το ύφος ότι εκτελεί συγκοινωνία. Θαρρείτε πως βγήκε περίπατο για τη δική του ευχαρίστηση. Πηγαίνει αργά - σα για να χαρεί περισσότερο τη φύση και τον ανοιξιάτικο ήλιο. Σταματάει κατά το κέφι του - σα για να θαυμάσει μια ωραία θέα. Και στους μικρούς σταθμούς, όπου ξαποσταίνει, δημιουργεί μια ατμόσφαιρα φιλική και εγκάρδια.  

        Στους σταθμούς αυτούς είναι ανθισμένα πεζούλια, καφενεδάκια κάτω από πανύψηλες λεύκες, κόσμος που γνωρίζεται με τον κόσμο του τρένου. Αρχίζουν λοιπόν ατέλειωτες κουβέντες, ο μοναδικός υπάλληλος του τρένου παίρνει παραγγελίες και καλάθια για τον παραπέρα σταθμό, ένας ρομαντικός ταξιδιώτης κατεβαίνει να κόψει λουλούδια των χωραφιών, άλλοι παραγγέλνουν καφέ... Tο μικρό τρένο δίνει σ’ όλους καιρό για όλ’ αυτά. Κι όταν σφυρίζει, δεν είναι για ν’αναγγείλει ασυζήτητα ότι φεύγει, αλλά για να ρωτήσει : «Έ, τι λέτε; Πάμε τώρα;». Κι αν κανείς δεν έχει τελειώσει ακόμα το μικρό τρένο τον περιμένει. Δε βιάζεται!

     Κι αλήθεια: γιατί να βιαστεί; θα ήταν ανόητο. Είναι τόσο ωραία όλα: το ανοιξιάτικο πρωί, η φύση, ο Παγασητικός... Tόσο ωραία! Πουθενά αλλού δε θα ’βρισκε κανείς τόση ομορφιά συνδυασμένη με τόση πραότητα* και ειρήνη! Όλη η φύση, από το µόλο στις Μηλιές, έχει μια κυριακάτικη εμφάνιση. Όλα είναι καθαρά στα μικρά χωριά που περνάμε - Αγριά, Λεχώνια - όλα είναι γιορταστικά στα χωράφια, στο φως, στα νερά του κόλπου! Στ’ ακροθαλάσσι, μπρος στη φωτεινή, την ονειρεμένη γαλήνη του Παγασητικού, βλέπεις γέρικες βάρκες ξεχασμένες σε μια γλυκιά υπνηλία. Κάτω από τις ασημένιες ελιές βόσκουν νωθρά κοπάδια προβάτων. Σ’ όλο το μάκρος του δρόμου κυλάνε ρυάκια ανάμεσα από παπαρούνες και χαμομήλια. Οι κερασιές είναι ανθισμένες, κι ο ανοιξιάτικος αέρας είναι γεμάτος ευωδίες. Θεία πραότητα είναι διάχυτη παντού. Κι ο Bρυχών*, μέσα στην κοίτη των λευκών γυαλιστερών χαλικιών του, δεν έχει τίποτα από την τρομερή εντύπωση που υποβάλλει τ’ όνομά του: αντί να βρυχάται*, κυλάει φλυαρώντας προς τη γαλανή θάλασσα...

       Tα μέρη αυτά, που ο Ιάσων τ’ άφησε για να φύγει με την Αργώ του, αξίζουν όλες τις Κολχίδες που ξεκίνησε ν’ ανακαλύψει. Η ευλογημένη καρπερότητα της γης, το χρυσό φως που λούζει τα πάντα και η απέραντη ειρηνική ομορφιά των βουνών και των νερών όλα προσκαλούν σε διαμονή και όχι σε αναχώρηση...  

     Tο μικρό τρένο ανηφορίζει τώρα στην πλαγιά του Πηλίου. Η θέα, όσο πάει, γίνεται πλατύτερη ως που στο τέλος απλώνεται από κάτω μας σαν από αεροπλάνο. Ο Παγασητικός λάμπει ολόκληρος σαν ένας χρυσός καθρέφτης. Ένας απέραντος ελαιώνας ροβολάει προς τη θάλασσα, γεμάτος ασημένια ειρήνη. Ανάμεσα στις ελιές κοκκινίζουν σαν παπαρούνες οι στέγες διασκορπισμένων εξοχικών σπιτιών. Ένα μεγάλο ευτυχισμένο φως λούζει τα πάντα. Και γύρω μας ξετυλίγεται αδιάκοπα η βλάστηση του βουνού: σφεντάμι*, θυμάρια, αγριολούλουδα, ρόδινες αγριοχαρουπιές και δροσερά πλατάνια, που φουντώνουν στις ρεματιές όπου κατρακυλούν γάργαρα τραγουδιστά νερά. Ο γλυκός αέρας έχει ένα άρωμα θυμαριού και λεβάντας. Θα ’λεγε κανείς να μην τελειώσει ποτέ μια τέτοια διαδρομή.

Κώστας Ουράνης, Tαξίδια στην Ελλάδα
βιβλιοπωλείον της Εστίας,
Αθήνα, 1955 (διασκευή)


Μικρή μπαλάντα για το τρενάκι του Πηλίου
του Βασίλη Πολύζου(αποσπάσματα από το κείμενο)

Τούτο το πρωινό
το τρενάκι ταξιδεύει Μηλιές-Βόλο.

Φορτώσαμε απάνω του μπάλες άχυρο τις ηλιαχτίδες,
καφάσια ξέχειλα τα όνειρα,
κοφίνια τις απλές κουβέντες και τα χωρατά।

Το τρενάκι είναι έτοιμο.
Πίνει νερό για το δρόμο.
Σφυρίζει χαρούμενα
να συναχτούν στη σκεπή του τα πουλιά.

Τα πουλιά δεν πληρώνουν εισιτήριο.
Ούτε και τα παιδιά,
γαντζωμένα –χέρια πόδια-
πίσω απ’ το τελευταίο βαγόνι.

Το τρενάκι ξεκίνησε.
Μπροστά ο Ιάσονας αλαφροπόδης,
με κόκκινα σανδάλια
και τα μπρούντζα αστραφτερά στο στήθος.
Σχοινοβάτης φοβερός,
πατάει με σιγουριά στις λιγνές ράγιες.
Παίρνει με χάρη τις στροφές,
γέρνοντας ελαφρά το σώμα,
ισοροπώντας στο ένα πόδι.

Στη δύναμη Κουταλιανός.
Μπορεί να καταφέρει
ίσα με εφτά βαγόνια στον ανήφορο!
Με ελάχιστο αγκομαχητό!

Το τρενάκι ταξιδεύει.
Στις ρεματιές του γνέφουν τα πλατάνια.
Οι ελαιώνες χορεύουν στο ρυθμό του.
Ψηλά απ’ τον αραμπά του το κοιτάζει ο ήλιος
παραμερίζοντας τις μουσμουλιές.
Γατζέα – Άνω Λεχώνια – Κάτω Λεχώνια.
Οι Κήποι της Εδέμ.

Το τρενάκι ταξιδεύει.
Τραβάει κατά τη θάλασσα.
Κοντοστέκεται στους καφενέδες της Αγριάς
να παρακολουθήσει μια παρτίδα τάβλι.
Κοιτάζει απέναντι
το Τρίκερι
μια σπιθαμή πάνω απ' το πράσινο νερό.

Το τρενάκι πάει χαζεύοντας στην ακροθαλασσιά.
Περιεργάζεται τ' αχτένιστα φύκια
κι έναν αστερία που ξενέρωσε στην αμμουδιά.
Γορίτσα. Άναυρος. Εδώ έχασε ο Ιάσονας
το ένα του σανδάλι.

Φτάνοντας στο Βόλο, κοντομεσήμερο,
το τρενάκι δε μελετούσε παρά το επόμενο ταξίδι του.
Μα κουβαλούσε επάνω του παράνομο φορτίο:
μπάλες άχυρο τις ηλιαχτίδες
καφάσια ξέχειλα τα όνειρα
και τα πουλιά χωρίς να καταβάλουν
"το αντίτιμον του εισιτηρίου των".
Όπερ απαράδεκτον!

Καλοκαίρι του 1971.

Στη στάση του Αγίου Κωνσταντίνου
δίπλα στο πάρκο
το καρτέραγε η χούντα.
Και του 'κλεισε απότομα το δρόμο.
.................................................................................
Εδώ στον ίδιο χώρο
10 Ιουλίου 1888
γεννήθηκε ο Τζιόρτζιο ντε Κίρικο.
Το τρενάκι ήταν τότε μόλις τεσσάρων χρονώ.
Μεγάλωσαν παρέα με τον Τζιόρτζιο
ν’ ανεβοκατεβαίνει στα βαγονάκια του
να ψαχουλεύει τις περίτεχνες μηχανές του.

Οι μηχανές είχαν έρθει από το Βέλγιο.
Πέντε τον αριθμό:
ΙΑΣΩΝ, ΒΟΛΟΣ, ΙΩΛΚΟΣ, ΜΗΛΕΑΙ, ΤΣΑΓΚΑΡΑΔΑ.

Ο Τζιόρτζιο και το τρενάκι είχαν τον ίδιο πατέρα
Τον Ιταλό μηχανικό ντε Κίρικο.
Αργότερα ο Τζιόρτζιο θα φύγει από το Βόλο.
Θα γίνει γνωστός σ’ ολάκερο τον κόσμο.
΄Ενας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους του αιώνα μας.
Μα η καρδιά του ταξιδεύει πάντα με το τρενάκι.
Και το χέρι του θα το αποτυπώνει –παρήγορη φιγούρα-
στο φόντο των πινάκων του:
«Η αμφιβολία του ποιητή»
«Η αναχώρηση ενός φίλου»
«Νοσταλγία του άπειρου»
«Αγαπημένος ήχος».
.............................................................................
Ξεχασμένα στον περίβολο του Σταθμού
τα μικρά βαγόνια
νιώπουν άλατα στις αρθρώσεις τους.
Καφετιά μπαλώματα φάνηκαν στις ρόδες τους
Βρήκαν ευκαιρία τ’αγριόχορτα
και σκέπασαν τις γραμμές.
Ύστερα πιάστηκαν απ’ τα χαμηλά σκαλοπάτια
κι άρχισαν να ψάχνουν τις χαραμάδες
να σκαρφαλώνουν στ’ ανοιχτά παράθυρα
να τρυπώνουν στο εσωτερικό.

Κακό πράμα η ακινησία.
Κάτι πρέπει να γίνει.

Όταν μάλιστα σκεφτείς , κύριε,
ότι αυτό το τρενάκι
το πιο μικρό του κόσμου
-πλάτος γρμμών 60 εκατοστά
του γαλλικού μέτρου-
από την πρώτη μέρα της ζωής του,
όταν πρόβαλε απαστράπτον, κομψό και ζωηρό
στην οδό Δημητριάδος
δε σταμάτησε ούτε στιγμή
για ογδόντα ολόκληρα χρόνια!
...........................................................................
Το πιο μικρό τρένο του κόσμου
-πλάτος γραμμών 60 εκατοστά,
πλάτος οχημάτων ενάμισι μέτρο-
ζητάει αποκατάσταση.
Υπόσχεται
πως δεν θα ενοχλεί την τροχαία κίνηση,
πως δεν θα προκαλεί ατυχήματα,
πως για ένα χρόνο θα το οδηγούν ανέξοδα
οι φίλοι του οι παλιοί σιδηροδρομικοί.
Θα κουβαλάει μονάχα
δεμάτια άχυρο τις ηλιαχτίδες
καφάσια ξέχειλα τα όνειρα
κοφίνια τις απλές κουβέντες
και τα χωρατά.

Εμείς βάζοντας στην καρδιά το χέρι
προσυπογράφουμε την αίτηση.
©Βασίλης Πολύζος 1984





 5. ΜΗΛΙΕΣ  (ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ)


Οι Μηλιές είναι παραδοσιακό χωριό με αυθεντική

 Πηλιορείτικη αρχιτεκτονική, που εναρμονίζεται με το 

φυσικό περιβάλλον. Οι λόγιοι Άνθιμος Γαζής και 

Γρηγόρης Κωνσταντάς είναι 2 από τα ιδρυτικά μέλη

της Σχολής Ψυχής Άκος, που ιδρύθηκε το 1814 και ήταν 

εξοπλισμένη με βιβλία, όργανα μελέτης και 

διδασκαλίας, χάρτες, έγγραφα κ.α.



 5.α.ΨΥΧΗΣ ΑΚΟΣ   (ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΜΗΛΕΩΝ)
          Το 1814 ιδρύθηκε στις Μηλιές η ονομαστή Μηλιώτικη σχολή από τους πολύ σημαντικούς ανθρώπους του πνεύματος και των γραμμάτων, Άνθιμο Γαζή, Γρηγόριο Κωνσταντά και Δανιήλ Φιλιππίδη. Η σχολή αυτή έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα και κατά την επανάσταση του 1821 ενώ διατηρούσε και μια μεγάλη συλλογή από βιβλία, χάρτες και επιστημονικά όργανα. Ενώ η σχολή έκλεισε οριστικά το 1844, μετά το θάνατο του Κωνσταντά, έγινε προσπάθεια ώστε να σωθούν τα βιβλία και τα όργανά της και να στεγαστούν σε έναν οργανωμένο χώρο για να θυμίζουν το ξακουστό παρελθόν.
Έτσι, λοιπόν, δημιουργήθηκε η Βιβλιοθήκη των Μηλεών Πηλίου, η ξακουστή «ΨΥΧΗΣ ΑΚΟΣ» (δηλαδή «Θεραπεία Ψυχής»), που λειτουργεί σήμερα σε ένα ανακαινισμένο διώροφο αρχοντικό και διαθέτει πάνω από 3500 σπάνια βιβλία και ιστορικά κειμήλια. Μάλιστα, το παλαιότερο βιβλίο που υπάρχει στη βιβλιοθήκη χρονολογείται από το 1497. Στη συλλογή της περιλαμβάνει, επίσης, κατάστιχα, χειρόγραφα του 18ου αιώνα, φύλλα από κώδικες, εποπτικά όργανα της σχολής, σφραγίδες, τη σημαία με την οποία ο Γαζής κήρυξε την επανάσταση και προσωπικά αντικείμενα των ιδρυτών.


5.β. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ
          Ο ιερος ναος των παμμεγιστων Ταξιαρχών είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του Δήμου Μηλεών.
Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού πάνω από την κεντρική πλατεία Χωρίς να είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία κατασκευής του - όπως επίσης άγνωστοι είναι ο σχεδιαστής, ο κατασκευαστής και ο αγιογράφος - αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κτίσματα του χωριού. Σε επιγραφή όμως που βρίσκεται πάνω από την πύλη που υπάρχει στα πλάγια του ναού, πληροφορούμαστε ότι ανακαινίστηκε το 1741.ν

Στην εσωτερική κατασκευή του ναού χρησιμοποιήθηκαν επαναστατικές και πρωτοποριακές λύσεις ώστε να έχει εξαιρετική ακουστική και συγχρόνως να περιοριστεί ο ήχος προς τα έξω. Έτσι κάτω από το δάπεδο του ναού υπάρχει ένα σύστημα από τέσσερα πηγάδια στις γωνίες και ένα στο κέντρο που επικοινωνούν με χιαστούς διαδρόμους - κανάλια τα οποία εξασφαλίζουν την στεγανότητά του, ενισχύοντας παράλληλα τους μπάσους ήχους, ενώ στις βάσεις των θόλων υπάρχουν ενσωματωμένα σαράντα οκτώ αναποδογυρισμένα πιθάρια, τέσσερα σε κάθε τρούλο τα οποία ενιχύουν τους πρίμους ήχους. Το όλο ακουστικό σύστημα αποδείχθηκε εξαιρετικό και αναγνωρίστηκε διεθνώς. Μάλιστα το 2000 οργανώθηκε με ειδική έγκριση του υπουργείου Πολιτισμού στο εσωτερικό του ναού εκδήλωση του χορωδιακού φεστιβάλ Μπαχ με φωνητικά έργα θρησκευτικής μουσικής.
     Εξωτερικά ο ναός αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, κατασκευασμένος με τρόπο που να μην προδίδει την αληθινή φύση του κτιρίου, λόγω της τουρκικής κατοχής, χωρίς καμπαναριό, με συμβατική στέγη, με την απουσία παραθύρων, και άλλων εκκλησιαστικών δειγμάτων.

Πέραν των άλλων ο Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών έχει και ένα ακόμη αξιοπρόσεκτο ιστορικό σημείο, αφού εδώ στις 7 Μαΐου του 1821, ο Ανθιμος Γαζής ύψωσε τη σημαία της επανάστασης και σήμανε την εξέγερση κατά του Τουρκικού ζυγού. Η σημαία σώζεται μέχρι και σήμερα στη βιβλιοθήκη Μηλεών "Ψυχής Ακος", στο πάνω μέρος της πλατείας. Αντίγραφο της σημαίας υπάρχει στο Λαογραφικό Μουσείο Μηλεών.


 6. ΒΥΖΙΤΣΑ(ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ)
Από τα πιο γνωστά και παραδοσιακά χωριά του Πηλίου, η Βυζίτσα είναι ένας διατηρητέος οικισμός που συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία τα οποία συνθέτουν το γνήσιο πηλιορείτικο τοπίο. Η περιπλάνηση στα λιθόστρωτα καλντερίμια της μεταφέρει τον επισκέπτη νοερά σε μια άλλη εποχή.
Τα αναπαλαιωμένα αρχοντικά ( πολλά έχουν μετατραπεί σε ξενώνες ), τα παραδοσιακά πηλιορείτικα σπίτια, οι πέτρινες βρύσες και η πλούσια βλάστηση στο εσωτερικό του οικισμού φτιάχνουν ένα σκηνικό ιδανικό για διακοπές όλες τις εποχές του χρόνου.
Το κεντρικό πέτρινο καλντερίμι οδηγεί στη μεγάλη πλατεία του χωριού με τα πανύψηλα πλατάνια, όπου την παράσταση κλέβει η σκεπαστή κρήνη που έχει δροσερό νερό όλο το χρόνο. Πολλές από τις εκκλησίες του χωριού είναι αληθινά μνημεία.
Η Βυζίτσα γνωρίζει έντονη τουριστική ανάπτυξη. Όμορφα καθαρά μονοπάτια που ξεκινούν από το χωριό οδηγούν μέσα από υπέροχα φυσικά τοπία σε γειτονικούς οικισμούς και παραλίες.

Την  τρίτη μέρα θα επισκεφτούμε το Νεοχώρι στο Πήλιο για το πρόγραμμα CERN. Στην επιστροφή η τελευταία επίσκεψη στον παραδοσιακό οικισμό Αμπελάκια. 

   Στην  εκδρομή αυτή τα παιδιά θα συνεχίσουν τη διαδικασία εκπαίδευσης και κοινωνικοποίησης που βιώνουν και στο σχολείο. Ένα ταξίδι βιωματικής μάθησης όπου ψυχαγωγία και εκπαίδευση συνυπάρχουν. Περισσότερα μετά την εκδρομή...
ΚΑΛΟ ΜΑΣ ΤΑΞΙΔΙ

Ευαγγελια Καραμανιώλα - φιλόλογος